Gabonak gero eta lehenago datoz. Ez da beharrezkoa egutegia murriztea, ezta Beleneko iruditxoei hautsa aldez aurretik kentzea ere. Gabonak lehenago iristen dira, besterik gabe, gero eta goizago bultzatzen baita jendea oparien erosketan murgiltzera. Urte batzuetatik hona, irteera-puntu hori Black Friday (Ostiral Beltza) izeneko marketin-ekimenean finkatu da, Estatu Batuetatik inportatutako marketin-ekimen batean, hain zuzen ere.
Black Friday Estatu Batuetan jaio omen zen hirurogeiko hamarkadan. Azaroaren laugarren ostegunean ospatu zen Esker Emate egunaren biharamunean, errepideko auto-ilarak kilometrikoak ziren, eta poliziak Ostiral Beltza izena jarri zion. Gero eta ohikoagoa izan zen langileek oporretako egun hori hartzea auto-ilara horiek saihesteko, eta, horrela, saltokietako jarduerak gora egin zuen, Gabonetako kanpainari ekiteko balio zuten salmentak sustatzeko deskontuak orokortzeraino. Hortik ateratzen da Black Friday izeneko bataioa azaltzen duen bigarren bertsioa: saltokiak galeren zenbaki gorrietatik irabazien zenbaki beltzetara ateratzen diren eguna da. Estatu Batuetan Black Friday urte osoko salmenta handienen eguna da gaur egun.
Moda hori 2012an iritsi zen Espainiako Estatura, urte horretan liberalizatu baitziren merkealdiak, ordura arte urteko bi garaitara mugatuta zeudenak. Ekimena garrantzitsua izan da kontsumitzaileen artean, deskontuak aprobetxatzen baitituzte bai saltoki fisikoetan bai online salmentan. Kontuan izan behar da merkealdi horiek saltoki askotan zabaltzen direla asteburu osoan.
Irungo merkataritza ez da ekimen horretatik kanpo geratu. Black Friday jaialdia hiriko kaleetan nabaritu da azken urteotan. Joera horiek apurka-apurka sartzen dira, eta badirudi geratzeko etorri direla. Publikoa zure zain dago. Data hori egutegian dago jada, azaroko azken ostirala da, eta Gabonetako kanpainaren atarikoa da, nahiz eta pertsona batzuek egun hori kritikatzen duten eta kontsumismoa sustatzeko beste ekimen bat dela uste duten.
Edonola ere, kontsumitzaileek sustapen bereziei aurre egin behar dieten guztietan bezala, tentuz jokatu behar dute. Horregatik, ACUBIk eta Irungo KIUBek adierazi dute egun horretako deskontuak erostea eta aprobetxatzea interesatzen bazaigu, buruarekin eta zentzuz egin behar dela, eta hainbat gomendio gogorarazi dizkigute:
Aurrekontu bat egitea, produktuak leku desberdinetan bilatu eta alderatzea, eta erosketa fisikoa egiten badugu, hobe da eskudirutan ordaintzea txartelarekin baino, eskudiruarekin ordaintzean hobeto jabetzen baikara egiten ari garen gastuaz.
– Produktu bakoitzak bi prezio erakutsi beharko ditu etiketan: sustapen horretan zein preziotan saltzen den eta aurreko prezioa, edo aplikatu zaion deskontu-ehunekoa.
– Gogoratu deskontuak ez dakarrela eskubideak galtzea: Merkealdietan Bermeen Legea ez da oporretara joaten. Produktu berri guztiek bi urteko bermea dute oraindik. Merkealdiak prezioan bakarrik egin behar dira, ez kontsumitzaileen eskubideetan, ezta produktuen kalitatean ere.
ACUBIk eta Irungo KIUBek salatu beharreko praktika komun bat aipatzen dute promozio horietan, kakoa: Adibidez, supereskaintza bat iragartzen duen aparatu teknologikoen denda baten irrati-iragarki tipikoa da, X markako ordenagailu batzuena, prezio erdian. Norbaitek eguerdian entzuten du, arratsaldeko lehen orduan dendara joaten da eta salmahaira iristean produktua agortu dela esaten diote. Legezkoa al da hori? Bai, baldin eta iragarkiak mota horretako zigarrokin bat badu izakinak agortu arte edo lehen 100 bezeroentzat. Argi utzi behar dute ez dela eramangarri guztientzat edo mugatua dela. ACUBIk eta Irungo KIUBek ohartarazi dute horrekin lortzen dutena dela kontsumitzaile asko toki batera joatea berehala agortzen den txolin baten bila, eta, behin hor zaudela, zerbait erostea.
Black Fridayn desilusio hori jasoz gero, neurriak hartzea aholkatzen dugu: Publizitatea loteslea da eta, iragarkiak ez badu hori zehazten, hara iristen zarenean publizitatean sustatu duen artikulua saltzeko eska diezaiokezu saltokiari, esan duen prezioan. Egun horretan ez badu, beste egun batean saldu behar dizu. Bestela, erreklamazio bat jar daiteke eta adinekoei pasa, joaten zarenean ez duten zerbait iragarri dutelako. Eta, aipamena egin arren, guri ez zaigu oso etikoa iruditzen. Iruzurrezko marketin-metodoa da, iruzurrezkoa ez bada, iruzurrezkoa dena.
– Si adquieres un producto por Internet, asegúrate de que lo haces a través de una web de comercio seguro. Además, sé consciente de que dispones de 14 días para ejercer el derecho de desistimiento, es decir, para echarte atrás y devolverlo sin dar explicación alguna ni sufrir ninguna penalización.
– Si tienes un problema intenta alcanzar un acuerdo con el comercio. Si no lo logras, presenta una reclamación solicitando una hoja de reclamaciones.
– Si compras en comercios adheridos al arbitraje de consumo, puedes recurrir a este medio gratuito para solucionar los conflictos de consumo.
