Agustin Moratek eta José Monjek “Las calles de Irun. Breve historia” izeneko liburua kaleratu berri dute. Liburuak hiriko kaleen izenak, argazkiak, informazioa eta bitxikeriak biltzen ditu. Argitalpena hiriko kiosko eta liburutegietan eskuratu daiteke jada. Agustin Moratek liburuaren ekoizpen prozesua nolakoa izan den azaldu du.
Zergatik erabaki duzue liburu hau berrargitaratzea?
Egia esan, ez da berrargitalpen bat. José Monjek duela 25 urte argitaratu zuen liburu hau, eta, jakina, denbora guzti horren ondoren, kale berriak daude eta Josék testu batzuk osatu nahi zituen. José Irungo artxibora egindako txango anitzetatik ezagutzen dut. Egun batean, bere etxean aurkeztu, zirriborroa utzi, eta proiektuarekin aurrera jarraitzera animatu ninduen. Pixkanaka-pixkanaka hasi ginen lanean, eta ia bi urte eman ditugu. Argazkiak aukeratzeko denbora asko behar izan dugu, liburua 1.200 argazki baino gehiagok osatzen baitute. Kale bakoitzaren aurretik egungo argazki bat dago, baina berezitasun batekin, argazki horietatik ezabatu baititugu autoak eta zaborrontziak. Lan hori hartu dugu kale asko elementu horiengatik ia erabat estaltzen zituztelako. Uste dut emaitza duina dela eta oso erabilgarria izan daitekeela kontsulta-liburu gisa.
Aurreko liburua 1996. urtean argitaratu zen. Ordutik Irun asko aldatu da?
Kaleak ez dira hainbeste aldatu, baina kale berriak gehitu dira. Liburu berri honetan ia 40 edo 50 kale berri egongo dira. Hala ere, emakumeei eskainitako 9 kale baino ez daude eta, gainera, kale horietako askok izen generikoak dituzte. Irungo emakumeen izena daramaten hiru kale baino ez daude: Dolores Salis, Prudencia Arbide eta Maritxu Anatol. Gero, Fabiola erregina edo Eulalia infanta izeneko bi kale daude. Azkenik, badira izen generikoak dituzten kaleak, hala nola Poxpologile, Lavanderas, Iñude eta abar, baina ez daude pertsona jakin batzuei eskainiak.
Irungo kale guztiak eta haien bitxikeriak liburu bakar batean biltzea erraza izan da?
Liburuak ia 700 orrialde ditu eta pisu handia du. Lehengoan Josérekin pisatu nuen eta kilo 1 eta 400 gramo pisatzen duela esan dezakegu. Nik uste dut liburuak pisuz erosi beharko liratekeela, lehen apalategiak edertzeko kolorearen arabera erosten ziren bezala. Ez da zaila izan liburua idaztea. Testuak sortzeko askotan Auñamendi entziklopedia erabili izan dugu pertsonaia interesgarriren bat aurkitu dugunean. Gaur egungoak ez diren argazkiak lortzeko Udal Artxibora jo dugu. Artxiboaren bidez lortutako argazkiak erreferentzia-zenbakiarekin batera daude, liburuan ikustean norbaitek argazki horietara zuzenean iritsi nahiko balu.
Argazkiak laguntza handikoak dira aipatutako kaleak non dauden kokatzeko?
Joséren liburuak ez zuen argazkirik. Hala ere, orain kale, plaza edo etorbide bakoitza argazki batekin agertzen da, hau da, azken bi urteetan ateratakoa. Hori guztia pertsonak eta autoak kenduz, bizikletak bakarrik utziz. Palmera Monteroren aretoan egin genuen aurkezpenean udal ordezkari bat oso pozik jarri zen autorik gabeko Irun bat ikustean.
Zeintzuk dira azken urtean zehar Irunen gehien garatu diren auzoak?
Jakina, gehien aldatu den eremua Landetxa-Bentetako auzoa da. Urte hauetan, inguru horretan etxe berri asko eraiki dira eta kale berriak sortu dira. Adibidez, izena ere jarri diote suhiltzaileen biribilguneari, lehen ez baitzuen. Industrialde batzuetako kaleei ere izena jarri zaie. Horrela, izen toponimo edo izen orokorrago gisa erabiltzeko aprobetxatu da.
Zergatik aukeratu duzue azalerako Kale Nagusiko argazki bat?
Oso irudi adierazgarria dela uste dugu, eta gainerakoekin bezala, udal artxibotik atera dugu. Lagun bat haserretu egin zait Anakaren argazki bat azalean ez jartzeagatik, Anakako kofradiako kidea naizelako. Argazki polita iruditzen zait, Irun aurreko mendean zer zen erakusten duena.
Liburua kaleratu aurretik, informazio guztia Anakako Kofradiako webgune eta sare sozialetan partekatu duzue?
Hasiera batean, asmoa ez zen liburu bat argitaratzea, baina informazioa bilatzen hasi eta proiektua handitzen ari zela ikusi ahala, José jakinaren gainean jartzea erabaki nuen. Dena lehenagotik sare sozialen bidez argitaratzea oso ondo etorri zaigu, horrela jendea gurekin harremanetan jarri baita zuzenketa txikiak egiteko edo informazio berria emateko. Horri esker, dena paperean argitaratu aurretik akatsak zuzendu ahal izan ditugu. Gainera, liburuan sartu ahal izan ditugun argazki berriak ere bidali dizkigute. Hala ere, ez da inoiz liburuaren zuzenketa amaitzen, beti geratzen baita zerbait gehitzeko edo aldatzeko.
Non eskuratu daiteke liburua?
Badiolan Anakako enpresa bat da, inguruko kioskoetan prentsa eta liburuekin lan egiten duena. Horien bidez, Irun eta Hondarribiko salmenta-gune, kiosko eta liburu-denda guztietara iritsi ahal izango gara. Liburua egun batzuetako atzerapenarekin iritsi da, koadernatzailearekin arazoak izan ditugulako, baina abenduaren 18az geroztik liburua salgai dagoela uste dut.
Liburuaren edukia irundarrentzat erakargarria izan daitekeela uste duzu?
Ez dakit zein den liburua oraingoz izaten ari den arrakasta, argitaratu dugunetik astebete baino ez baita igaro. Egia da gaia Facebooken landu dugula eta gaian interes handia zuen jendea zegoela. Lan horri esker, jendeak bere kalearen izena edo kaleari izena ematen diona ezagutu ahal izan du.