Cristina Laborda Irungo alkateak antzinako Oiassoko termen proiektua aurkeztu du FITUR Nazioarteko Turismo Azokan. Madrilen antolatzen den ekitaldi hori atzo hasi zen, urtarrilaren 22an, eta datorren igandera arte luzatuko da, hau da, urtarrilaren 26ra arte.
Ekitaldian izan dira, halaber, Jakes Agirrezabal, Eusko Jaurlaritzako Turismoko sailburuordea, Azahara Domínguez, Gipuzkoako Foru Aldundiko Turismo diputatua, eta Irungo enbaxadore erreferente eta maiteenetako bat, Jon Sistiaga kazetari eta idazlea. Berak egin du hiriaren aurkezpena, hain zuzen, termei buruzko azalpenaren aurretik.
Bere hitzartzean, Labordak esan zuen antzinako f eskaintza osatuko dutela, eta aukera emango dutela Irunek ondare historikoa eta kulturala sustatzen jarrai dezan: «Aurten, egia bihurtuko da Irun erromatarraren proiektu estrategiko garrantzitsuenetako bat: Oiassoko termena, hain zuzen ere. Balio arkeologiko handiko proiektua da, bakarra gure inguruan eta, museoaren eskaintza borobiltzeaz gainera, ondare historiko eta kultural batez hornitutako helmuga turistiko gisa jantziko du gure hiria».
Gainera, Labordak gogora ekarri du antzinako Oiassoko termen proiektua «Irun, helmuga erromatarra» proiektuaren barruan kokatzen dela, Oiassoko hiriaren inguruko ondare erromatar, kultural eta historiko guztia sustatzeko abian jarri diren gainerako ekimenekin batera.
Alkatearen hitzetan, Oiassoko termak «altxor ezkutu bat dira, baina aurten egun argitara aterako dira». Izan ere, musealizazio proiektuak museoa bera biziberritzea dakar, eta astinaldi positiboa izango dira hiriarentzat «kalitatezko turismo lehiakor eta dinamizatzailea» sustatzen jarraitzeko. Ildo horretan, alkateak FITUR goraipatu du, «ezohiko erakusleihoa» baita «Irungo harribitxiak munduari erakusteko», eta hiriari aukera ematen dio turismoa kudeatzeko ereduan aurrera egiten jarraitzeko: «FITUR topagune bat ere bada, eta beste hiri batzuekin esperientziak trukatzeko baliagarria da, Irungo esperientzia turistikoa hobetze aldera».
Termak, Oiassoko harribitxia
Antzinako Oiassoko termen proiektuak NextgenerationEU Europar Batasunak finantzatutako Suspertze, Eraldatze eta Erresilientzia Planaren bi milioi euroko laguntza jaso du, eta Oiassoko termak berreskuratzea eta bisitagarri egitea da xedea. Horrekin batera, museoa digitalizatuko da eta beste neurri batzuk sustatuko dira Irun turismo-helmuga adimenduna izan dadin (digitalizazioa, seinaleak, komunikazioa eta irisgarritasuna hobetzeko neurriak).
Hamabost hilabeteko lanen ondoren, terma erromatarrak urte erdialdean irekitzea aurreikusten da.
Gogoratu behar da Oiassoko termak berreskuratzeko proiektuak 2.600.000 euroko aurrekontua duela – 159.000.000- Europar Batasuneko Suspertze, Eraldatze eta Erresilientzia Planetik (Next Generation EU Funtsak) datozen funts europarretatik, eta museoaren egungo eraikina handitu egingo duela antzinako termak dauden lursail mugakidean, museoen ibilbidea luzatuko duen espazio berri bat eraikiz, aztarna arkeologikoen gaineko tarte berri batekin. Horrela, pasabide arina, metalikoa eta obalatua jarriko da, hondakinen mailatik gora igota.
Ibilbidea museoaren atzeko irteeran hasiko da, eta bi eraikinak puntu horretan lotuko ditu. Junkaleko parrokia behatzeko plataforma bat, hondakinak ikusteko beste zentral bat eta Sarasate kaleko plaza berriarekin konektatzeko beste bat eskainiko ditu, larrialdietarako irteera baten bidez. Gainera, eraikin berriak beirate zabalak izango ditu, hondakinak hortik haratago zabaltzen direla ikusi ahal izateko.
Irugurutzeta, ondarearen altxorra
Irungo Udalak irmo eusten dio hiriko ondare historikoa mantendu, berreskuratu eta balioan jartzeko apustuari. Estrategia hori 2017an jarri zen martxan, Abenida zubia berritzeko lanekin, eta gaur egun abiadura hartuta dago zenbait proiekturekin, hala nola Irugurutzetako labeena. Meatze-inguruaren birgaitzea ezinbesteko jarduera da hiriaren ondare historikoaren balioa zabaltzeko. Aurrerabide handiak egiten ari dira, eta 2026an irekiko da.
Tokiko Gobernu Batzarrak atzo, urtarrilak 22, Obra Especiales Edificación e Infraestructuras enpresari 1.691.383,33 euroko kontratua esleitzea onartu zuen, Irugurutzeta inguruko jarduerak egiteko, Irun turismo-helmuga gisa bultzatzeko.
Alkatearen hitzetan, Irugurutzeta eremua birgaitzeko proiektuak, hiriko ondarea berreskuratzeko gainerako proiektuekin batera, Iruni jauzi kualitatibo bat emateko aukera eman dio, ondarearen gaiari dagokionez: «Gure ondarearen altxorrak mantendu eta berreskuratzeko ahalegin handia egiten ari gara. Horren erakusgarri dira Ama Xantalen ermita, Gazteluzar gaztelua edo Irugurutzeta. Azken horretan, interpretazio-zentroa hobetuko da eta irisgarriago egingo da, eta horrela eremua bisitatu nahi duten pertsona guztiek esperientzia ezin hobea izango dute», esan du alkateak.
Birgaitze-proiektuak 1.750.474 euroko aurrekontua du (horietako 1.300.000 Europar Batasuneko Next Generation EU Suspertze, Eraldatzen eta Erresilientzia funtsetik jasoak). Besteak beste, bisitarientzako gune estali bat eraikiko da, igogailu bidez konektatutako zenbait solairurekin, eraikina irisgarriago egiteko. Horrez gain, egoteko eremu bat eta interpretazio-espazio bat ere aurreikusten dira, labeen eremura sartzeko. Gainera, hiriaren erdigunea Irugurutzetarekin lotzeko tren elektrikoa berreskuratuko da. Trenak 450.000 euroko kostua du, eta Europako funtsekin finantzatuko da.
Irunek turismo markak hautsi ditu 2024an
Irungo ondare-multzoa bisitarien interesa pizten duten erakargarrietako bat baino ez da. Hala erakusten dute Bidasoa Aktiboko datuek, Irungo jarduera turistikoaren zifra apartak ematen baitituzte, 2024an bisitari errekorra lortuta. Alkateak ospatu egin du hiriak azken urteotan izan duen bilakaera positiboa: “Ondare historiko eta kulturala, bai eta ingurune naturalak ere, erakargarri turistikoak dira, urtero jende gehiagoren interesa erakartzen dutenak eta Irun helmuga turistiko erakargarri gisa sendotzen dutenak”.
Irunen, hotelen sektoreak % 80,20ko okupazioa lortu zuen 2024an. Zifra errekor bat da, 2023ko datuak gainditzeaz gain, orduan % 77.09ko hotel-okupazioa lortu baitzen, 2016tik erregistratutako zifrarik altuena. Bestalde, Irungo Turismo Bulegoak emaitza positiboekin amaitu du 2024a. Bulegoak 11.000 pertsona inguru artatu zituen, 2023an bezala, orduan ere 10.400 pertsona hartu baitzituen bulegoak. Bulegora bertako bisitariak hurbildu dira, baina baita Estatutik etorritako turistak ere, batez ere Madrildik, Kataluniatik eta Andaluziatik etorritakoak, baina baita atzerriko beste herrialde batzuetatik etorritakoak ere, hala nola Frantziatik, Alemaniatik, Erresuma Batutik, Estatu Batuetatik eta Belgikatik etorritakoak. Kontsultek lotura berezia izan dute kultura-jarduerekin, turismo-intereseko leku eta jarduerekin, Done Jakue bidearekin, familia-turismoarekin eta naturarekin.
