Abuztuaren 31n, igandean, abuztuaren 31ko Artilleriako Salben III. oroitzapena, 1813; II. San Martzial Gudua elkarte historiko kulturalak antolaturik. Ekitaldia San Martzial mendian egingo da, goizeko 11:00etan. Elkartetik adierazi dutenez, gizarte osora irekitako ekitaldia izan da, beraz, mendira igo eta ekitaldia bertatik bertara ikusteko aukera egongo da.
Bertaratzen direnek gertutik ikusi ahalko dute XIX. mendeko benetako aurrekarga-kanoia. Bertan parte hartuko dute elkarteko kideek eta Blas de Lezoren lankideek, garai bateko uniformeak jantzita, giro historikoa birsortzeko.
200 urte baino gehiago dituen ekitaldia da. Elkarte honek 1817ko uztailaren 28ko Errege Agindua gogoratzen du, San Martzialen 1813ko abuztuaren 31n lortutako garaipenaren omenez Iruni 12 artilleriako salbak jaurtitzeko pribilegioa eman ziona.
Artilleriaren garrantzia
XVIII. mendearen amaiera eta gerra napoleonikoen artean, artilleria elementu erabakigarria bihurtu zen gudu-zelaietan. Jada ez zen infanteriaren osagarri bat bakarrik: kanoiek gotorlekuetan arrakalak ireki zitzaketen, posizioak babestu eta liskar baten norabidea aldatu.
Armadek kanoien mugikortasuna, zehaztasuna eta kalibrea hobetzen inbertitzen zuten, tiro bakoitzak kontatzen zuelako. Eginkizun praktikoaz gain, artilleriak zeremoniazko papera zuen: salbak eta tiroak garaipenak iragartzen zituzten, dignatarioak jasotzen zituzten eta gertaera heroikoak gogoratzen zituzten.
Irun bezalako lekuetan, praktika historiko honek iraun egiten du: artilleria salbek, ekitaldiak gogoratzeaz gain, oroimen kolektiboarekin eta historiak hiriaren bizitzan duen garrantziarekin bat egiten dute.
